Vợ chồng nhà khoa học Việt kiều tài danh và nhân hậu

Vợ chồng nhà khoa học Việt kiều tài danh và nhân hậu

Xa quê hương từ khi còn học trung học, là những sinh viên xuất sắc ở những trường Đại học danh tiếng của Pháp, hoàn thành luận văn tiến sĩ ở tuổi 30, có hàng trăm công trình nghiên cứu khoa học được đăng trên nhiều tạp chí khoa học nổi tiếng, hiện nay ở tuổi 75, vợ chồng giáo sư Trần Thanh Vân vẫn đang bận bịu với công việc khoa học và làm từ thiện ở quốc tế và ở quê nhà. Thủ tướng Chính phủ đã quyết định tặng Bằng khen để ghi nhận những đóng góp to lớn của ông-bà. Buổi lễ đã diễn ra ngày 21 tháng 7 năm 2008.

Thành tài trên đất Pháp

Là một nữ tiến sĩ khoa học làm việc tại Trung tâm khoa học quốc gia Pháp (Centre national de la recherche scientifique - CNRS), sống ở Pháp hơn nửa thế kỷ, bà Lê Kim Ngọc không bao giờ quên đất nước Viet Nam, nơi chôn rau cắt rốn của bà. Và chính bà là chủ tịch Hội cứu trợ trẻ em Việt Nam tại Pháp (Aide à l’enfance du Vietnam - AEVN). Cứ vào tháng 9 hàng năm, từ năm 1993 bà và phu quân, giáo sư vật lý Trần Thanh Vân, lại có mặt tại Việt Nam với kế hoạch của AEVN tại Việt Nam trong mỗi lần về nước. Đó luôn luôn là những hành động mới mang đậm tính nghĩa cử vì trẻ em mồ côi, vì trẻ em bất hạnh.

Sinh năm 1934, bà Lê Kim Ngọc là người con của đất Vĩnh Long. Thuở nhỏ, bà học ở trường Trung học Gia Long - Sài Gòn (nay là thành phố Hồ Chí Minh). Sau đó, bà đã được gia đình đưa sang Pháp du học và hoàn thành 3 năm cuối của hệ trung học tại trường Marie Curie. Chính ở nơi đây, bà là một học sinh với phần lớn các môn học đều đạt điểm xuất sắc. Người nữ sinh trung học Việt Nam thời đó từng được vinh dự nhận được Giải thưởng danh dự của trường (Prix d’honneur). Với kết quả học tập tốt, bà Hiệu trưởng trường trung học Marie Curie đã tìm mọi cách giúp cô học sinh tên Kim Ngọc lên Paris để học tiếp Đại học. Năm 21 tuổi, bà Kim Ngọc đã hoàn thành chương trình đại học và trở thành cử nhân ngành Khoa học tự nhiên. Luận văn của bà đã được bảo vệ một cách xuất sắc năm 1955. Mười năm sau, nhờ sự giúp đỡ của giáo sư Pierre Chouard, bà Kim Ngọc đã bảo vệ thành công luận văn tiến sĩ tại đại học Sorbonne - Paris, một trong những trường đại học danh tiếng của nước Pháp và châu Âu. Trong quá trình thực hiện luận văn, bà Kim Ngọc đã có nhiều cơ hội tìm hiểu kỹ hơn về nguyên lý hoạt động của cây cỏ. Và dần dần bà đã làm chủ được sự phát triển của chúng.

Dang tay nâng đỡ những mảnh đời bất hạnh

GS. Trần Thanh Vân trao học bổng O.Vallet cho sinh viên ĐHQGHN năm 2006. Ảnh:http://js.vnu.edu.vn/ttsk/Vietnamese

“Tiền bạc và danh vọng chỉ là những thứ phù phiếm. Một lúc nào đó, chúng có thể biến mất, nhưng lòng nhân ái, tình yêu thương giữa con người thì sẽ vẫn còn mãi mãi”. Đây là câu nói mà vị nữ tiến sĩ khoa học 74 tuổi đã nhắc đi nhắc lại khi nói về mục đích của AEVN, một tổ chức được thành lập năm 1970 và trực thuộc Liên hiệp các làng SOS quốc tế.

Là những nhà nghiên cứu hàng đầu của Trung tâm khoa học quốc gia Pháp (CNRS), là tác giả của hàng trăm bài báo khoa học và hàng trăm cuốn sách chuyên khảo, thế nhung bà Kim Ngọc và chồng, giáo sư Trần Thanh Vân, không phải là những người ưa tự nhốt mình trong “tháp ngà”, biệt lập với “cõi đời bụi bặm” ! Cảm thương cảnh ngộ của hàng trăm trẻ em bất hạnh, nạn nhân của bao nhiêu năm chiến tranh đẫm máu đã thôi thúc ông, bà quyết tâm làm “từ thiện”. Và bán thiếp Giáng sinh in tranh làng quê Việt Nam là cách mà ông bà đã chọn để quyên góp tiền để xây làng trẻ em SOS; Trung tâm nuôi dưỡng và dạy nghề cho trẻ em bất hạnh Thủy Xuân, ngoại thành Huế... Mỗi gói 10 tấm thiếp bán 2 USD, lãi 1 USD; hàng trăm nghìn gói thiếp của ông-bà Trần Thanh Vân đã được bán ở Pháp và cả ở Mỹ do được sự góp sức của những người tình nguyện là sinh viên người Việt và người bản xứ Âu, Mỹ.

AEVN đã dành gần 1triệu USD tiền bán thiếp đầu tiên để góp phần duy trì hoạt động của làng SOS ở thành phố cao nguyên Đà Lạt, và tiếp theo là Trung tâm nuôi dưỡng và dạy nghề cho trẻ em bất hạnh Thủy Xuân (ngoại thành Huế). Đây cũng chính là một trong những chương trình trợ giúp đầu tiên của AEVN.

Năm 2006, làng trẻ em SOS Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình cũng đã được xây dựng nhờ sự giúp đỡ của AEVN, của Liên hiệp các làng trẻ em SOS của quốc tế và của tổ chức các làng trẻ em SOS của Pháp, cùng sự đóng góp của các nhà hảo tâm nước Pháp. Trung tâm Thủy Xuân, cách thành phố Huế 4 km, đã trở thành chỗ nương thân của khoảng 60 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. “Hoạt động như một mái ấm gia đình, Thủy Xuân sẽ góp phần bù đắp những mất mát (tưởng như không thể bù đắp nổi) để ngày mai, các cháu trở thành công dân tốt của đất nước, thành những người lao động lương thiện”, bà Kim Ngọc chia sẻ.

Nói về công lao của ông-bà Trần Thanh Vân, chị Ngô Thị Thu Hồng, Giám đốc trung tâm Thủy Xuân, không giấu được xúc động : “Không những nổi tiếng thế giới về những công trình khoa học xuất sắc, ông-bà Kim Trần Thanh Vân còn nổi tiếng với tấm lòng yêu trẻ em vô bờ bến”.

Chắp cánh cho nhân tài đất Việt

Vợ chồng Gs Trần Thanh Vân tại “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ 5 ở Hà Nội, tháng 8-2004. Ảnh: T.B http://www.sggp.org.vn

Cùng với phu nhân hướng về quê mẹ Việt Nam trong việc làm từ thiện để xây dựng các làng trẻ em SOS và trung tâm hỗ trợ trẻ em bất hạnh, giáo sư Trần Thanh Vân đã hợp tác với người đứng đầu Cơ quan nghiên cứu khoa học tự nhiên của Viet Nam, Giáo sư-Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, sáng lập “Rencontre du Vietnam” (Gặp gỡ Việt Nam), nhằm góp phần phát triển nhân tài khoa học Việt Nam.

Giáo sư sinh năm 1936 tại thị xã Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, cậu bé Trần Thanh Vân đã phải trải qua tuổi thơ với bao khó khăn vất vả. Sau khi hoàn thành chương trình tiểu học ở Đồng Hới, Trần Thanh Vân tiếp tục học trung học ở Huế. “Vì trường học cách nhà 180 cây số, nên 1 năm chỉ có cơ hội về thăm nhà duy nhất 1 lần”, ông nhớ lại.

Năm 17 tuổi, Trần Thanh Vân lên đường sang Pháp. Lăn lóc kiếm sống ở thị trấn nhỏ Montargis, lang thang trôi giạt đến tận vùng Orléans, ông thi đỗ tú tài trước khi theo học Đại học Sorbonne. Là sinh viên giỏi, anh may mắn được cấp bổng để đi vào ngành khoa học mũi nhọn rất “hiểm hóc” của thế kỷ 20 : Vật lý hạt (particle Physics).

22 tuổi, Trần Thanh Vân bắt đầu làm việc tại Trung tâm Quốc gia nghiên cứu khoa học (CNRS) của Pháp, rồi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ quốc gia tại Đại Học sư phạm Paris, một trường lớn của Pháp được cả thế giới biết đến khi mới 27 tuổi.

Từ năm 1966, ông Trần Thanh Vân có sáng kiến – cùng 2 bạn đồng nghiệp người Pháp- tổ chức các cụôc gặp gỡ hàng năm của các nhà Vật lý hạt cơ bản tại làng Moriond, một ngôi làng xa vắng bên dãy núi Alpes, với cái tên Rencontres de Moriond (Gặp gỡ Moriond), để cùng nhau trao đổi kinh nghiệm và lắng nghe phản biện cho những công trình nghiên cứu của mình.

Sau Hội nghị quốc tế về vật lý hạt cơ bản ở Sienna, miền bắc nước Ý tổ chức năm 1963, ý tưởng tổ chức Rencontres du Vietnam về vật lý hạt và vật lý thiên văn đã được hình thành. Bắt đầu từ năm 1993 đến nay, Rencontres du Vietnam, do giáo sư Trần Thanh Vân làm chủ tịch, đã được tổ chức 6 lần ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, với sự tham gia của các nhà Vật lý đến từ hơn 40 quốc gia, trong đó có cả những người được giải Nobel. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết khẳng định: “Sự có mặt của các nhà khoa học quốc tế mang đến cho các nhà khoa học Việt Nam những thông tin mới, đồng thời cũng là dịp để Việt Nam bày tỏ mối thiện cảm, tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc “. Chủ tịch nước cũng mong muốn giáo sư Trần Thanh Vân tiếp tục giới thiệu để nhiều nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về nước nghiên cứu, góp phần phát triển nền khoa học & công nghệ nước nhà. Rencontres du Vietnam còn nhận được sự bảo trợ tối cao của các đời Tổng thống Pháp như François Mitterrand, Jaques Chirac.

Giáo sư Trần Thanh Vân đã có công tìm kiếm một nguồn học bổng rất lớn, mang tên Học bổng Odon Vallet, có giá trị hàng chục tỉ đồng. Số học bổng này được trao cho các học sinh, sinh viên xuất sắc ở khắp 3 miền ở Việt Nam. Học bổng được trao hàng năm, bắt đầu tư năm 2001 ; tính đến nay đạt hàng chục tỉ đồng cho khoảng 10.000 suất. Nguồn học bổng lớn này là kết quả của tình bạn thân thiết giữa giáo sư Trần Thanh Vân và giáo sư về Triết học và Tôn giáo Odon Vallet. Được thừa hưởng một gia tài rất lớn, có giá trị 100 triệu USD từ người cha, vị giáo sư của trường của trường Đại học Sorbonne (Paris), Odon Vallet, không dùng số tiền này để cho mục đích cá nhân, mà đã quyết định gửi ngân hàng. Số tiền lãi hàng năm, giáo sư đã dành cho mục đích khuyến học cho các tài năng trẻ của Pháp và của Việt Nam.

Cuối năm 1997, trong chuyến thăm Việt Nam, Tổng thống cộng hòa Pháp Jacques Chirac đã mời Giáo sư Trần Thanh Vân tháp tùng như một “nhịp cầu hữu nghị”.

THANH TUỆ - HÀM CHÂU (TTXVN)