SƠ LƯỢC VỀ ĐÀN GUZHENG TRUNG QUỐC

SƠ LƯỢC VỀ ĐÀN GUZHENG TRUNG QUỐC

Theo huyền thoại Trung Quốc, ngày xưa có một ông già sống chung với hai cậu con trai trẻ, ngoan và rất thích đàn. Trong nhà, ông bố có một cây đàn tranh 25 dây. (Ở đây, tôi xin mở dấu ngoặc, tự hỏi không biết có phải là cây đàn sắt hay chăng? Vì cây đàn sắt có 25 dây. Ðó chỉ là nghi vấn mà thôi). Trở lại chuyện hai cậu học đàn tranh. Một hôm bỗng dưng hai cậu cùng muốn đàn một lúc. Trong nhà chỉ có mỗi một cây đàn tranh. Lúc đầu còn lời qua tiếng lại. Dần dần, cãi nhau dữ dội. Ông bố nghe tiếng cãi nhau mới đi vào hỏi cớ sự làm sao. Khi hiểu ra sự tình, ông bố mới khuyên một trong hai người nên nhường cho người kia đàn trước. Nhưng rốt cuộc không sao hòa giải được. Tức giận quá, ông bố mới đi tìm một cây búa, rồi xách cây đàn chẻ ra làm đôi theo chiều dọc để làm thành hai cây đàn tranh: một cây 13 dây, bây giờ còn thấy ở miền Bắc Trung Quốc và ở Nhựt Bổn, còn cây kia 12 dây hiện vẫn còn thấy ở Mông Cổ và Triều Tiên. Lại có một giả thuyết khác cho rằng cây đàn tranh Trung Quốc là do ông Mông Ðiềm sáng chế ra vào thế kỷ thứ ba trước Tây Lịch. Hình thù cây đàn tranh Trung Quốc rất giống cây đàn tranh Việt Nam nhưng to hơn. Bề dài cây đàn lối 1m50. Mặt đàn làm bằng cây ngô đồng. Có 13 dây tơ theo truyền thống Bắc Kinh hay 16 dây sắt theo truyền thống Quảng Ðông, được căng dài trên mặt âm bảng. Cũng có một hàng trục và một hàng nhạn xê dịch được. Người đàn dùng ngón tay trỏ, ngón giữa và ngón cái của bàn tay mặt để khảy và ba ngón trỏ, giữa và áp út của bàn tay trái để nhấn. Họ chỉ dùng móng tay để khảy và rất ít khi dùng móng sắt, hay đồi mồi như người Việt. Cây đàn thường để trên bàn trước mặt người đàn hoặc để trên đùi. Ngày nay ở Ðài Loan, cây đàn tranh có cây ngắn độ 1 thước và cây dài tới 1m80. Kỹ thuật đóng đàn làm theo kỹ nghệ hóa. Khúc cây đưa vào máy cắt, và khi ra khỏi máy đã gần thành cây đàn. Thành ra cây đàn tranh rất tốt, kích thước không sai chạy, và hình dáng hoàn hảo, nhưng lại rất yếu về âm thanh.

Nghệ sĩ Trung Quốc Liu Fang (Lưu Phương) trình tấu Guzheng

Song tấu Guzheng

Một nghệ sĩ nhí biểu diễn Guzheng

Họ không còn tuyển lựa khúc cây tốt, già, có gân, tất cả mọi việc đều kỹ nghệ hóa, máy móc hóa, chuyên về lượng mà làm giảm đi phần phẩm. Ðàn tranh thường được sử dụng độc tấu, song tấu hoặc hoà tấu trong một dàn nhạc.

 

 

(Trích “Các loại đàn Tranh ở viễn đông” – GS Trần Quang Hải trình bày)